• 11 lutego 2015
  • Możliwość komentowania Chruślina- historia została wyłączona

Chruślina- historia

 

HISTORIA CHRUŚLINY

Rys historyczny

Pod względem administracji państwowej Chruślina leży w gminie Józefów nad Wisłą, w powiecie opolskim, w województwie lubelskim. Natomiast pod względem administracji kościelnej leży w parafii Boby, dekanacie urzędowskim, archidiecezji lubelskiej. W sąsiedztwie Chruśliny leżą wsie: Chruślina Kolonia, Owczarnia, Chruślanki Mazanowskie, Spławy, Niesiołowice, Wandalin, Boby.

Tereny wsi i kolonii Chruślina i innych miejsco­wości położonych w dolinie rzeki Podlipie były zasiedlone już w odleg­łych pradziejach człowieka. Świadczą o tym znaleziska archeologiczne. Rozpiętość chronologiczna znalezisk jest bardzo duża, bowiem zawiera się w przedziale czasowym od IX – VI tys. p.n.e., a kończy się na średniowieczu, tj. XV wieku.

W wyniku badań powierzchniowych zarejestrowano na terenie Kolonii Chruślina ślady osadnictwa z epoki kamienia (środkowa epo­ka kamienia IX – VI tysiąclecie przed n.e.), są to znaleziska w postaci wiórków z krzemienia czekoladowego i odłupków z krzemie­nia świeciechowskiego. Na innym stanowis­ku znaleziono trzy fragmenty ceramiki, drapacz krzemowy

i osiem odpadków krzemowych, pochodzące z okresu kultury ceramiki wstęgowej rytej (wczesny neolit V tys. p.n.e.) Na terenie wsi Chruślina zarejstrowano zanaleziska na 11 tu stanowiskach. Najstarsze pochodzą z epoki kamienia. Były to obozowiska z okresu kultury pucharów lejkowatych (środkowy neolit, 3200-2500 lat p.n.e.), na których znajdowały się fragmenty ceramiki, krze­mienie i jeden grocik krzemienny. Na obozowisku znalezio­no również fragmenty ceramiki i krzemień pasiasty z okresu kultu­ry amfor kulistych (schyłek neolitu 2500-1800 p.n.e.), na innym sta­nowisku znaleziono siekierkę z krzemu świeciechowskiego i odłupek krzemu, pochodzące z okresu ceramiki sznurowej (przełom neo­litu i epoki brązu, schyłek II tys. p.n.e.).

Z epoki brązu znaleziono fragment ceramiki tzw. kultury łużyc­kiej (III – V okres epoki brązu i okres halsztadzkiej epoki żelaza, 1300 r. p.n.e. do 400 r. n.e.)

Znaleziska dotyczące osadnictwa średniowiecznego to jedna osełka, sześć fragmentów ceramiki z VII – VIII wieku, 44 fragmenty ceramiki z VII – XIII wieku, fragmenty ceramiki z XIV – XV wieku.

Wieś Chruślina jest najstarszą miejscowością w parafii Boby. W 1386 roku została lokowana na prawie magdebursko – średzkim. Z aktu lokacyjnego wynika, że wieś istniała już wcześniej na prawie polskim. Najstarsza wzmianka o Chruślinie, pochodzi z dokumentu datowanego w 1360 roku.

Przeniesienie wsi Chruślina z prawa polskiego na magdeburskie i korzystne warunki stworzyły podstawy jej rozwoju. Powstały większe gospodarstwa kmiece, bo o powierzchni jednego łana. W 1531 roku wieś posiadała 10 łanów kmiecych, a w 1626 roku ponad 25 łanów.

Przynależność Chruśliny do struktur administracji państwowej, kształtowała się zależnie od sytuacji politycznej kraju. Najniższą jednostką administracji państwowej aż do wprowadzenia podziału na gminy była parafia. Funkcja parafii jako najniższej jednostki administracji państwowej była skromna w tym sensie, że zawężała się ona głównie do celów fiskalnych. Podział parafialny służył za podstawę do sporządzania spisów podatkowych i innych wykazów. Pierwotnym podziałem administracyjnym Polski był podział na okręgi grodowe, które od XII wieku zwano kasztelaniami .Chruślina od chwili powstania znajdowała się w granicach kasztelani zawichojskiej. Kasztelania przez cały okres swego istnienia podlegała stolicy książęcej w Sandomierzu.

W roku 1474 król Kazimierz Jagiellończyk powołał do życia województwo lubelskie. Było to do tego momentu jedyne województwo w Koronie powstałe bez podstawy terytorialnej w postaci dawnego księstwa dzielnicowego. Województwo dzieliło się na trzy powiaty: lubelski, łukowski, urzędowski. Powiat urzędowski powstał na zawiślańskich terytoriach dawnej kasztelami zawichojskiej. Na jego terytorium leżała Chruślina. Stan ten przetrwał bez zasadniczych zmian do 1795 roku. Po trzecim rozbiorze polski Chruślina znalazła się pod zaborem austriackim.

Nowo nabyte tereny cesarz Franciszek II nazwał Galicją Zachodnią. Polecił też wprowadzić osobną administrację na ziemiach III rozbioru. W wyniku tych decyzji Galicja Zachodnia została podzielona na 12 cyrkułów. Ziemie dzisiejszej Lubelszczyzny wchodziły w skład sześciu z nich, cyrkułu lubelskiego, józefowskiego, chełmskiego, bialskiego, łukowskiego i siedleckiego. Chruślina weszła w skład cyrkułu józefowskiego, który swym zasięgiem obejmował dawny powiat urzędowski oraz nadwiślańskie treny ziemi lubelskiej.

Siedzibą cyrkułu józefowskiego był Józefów nad Wisłą. W listopadzie 1803 roku, po scaleniu tzw. Galicji Zachodniej albo Nowej z Galicją Wschodnią doszło do zmian w podziale administracyjnym. Wówczas to dokonano zmniejszenia liczby cyrkułów o połowę przez mechaniczne połączenie po dwa. W wyniku tych zmian połączono cyrkuł józefowski i lubelski i utworzono duży cyrkuł lubelski. W ten sposób Chruśllina weszła w skład cyrkułu lubelskiego. Taki stan przetrwał do 1809 roku.

W okresie Księstwa Warszawskiego (po 1809 roku) ziemie lubelszczyzny weszły w skład dwu departamentów: lubelskiego i siedleckiego. Departament lubelski składał się z dziesięciu powiatów. Chruślina należała do powiatu kazimierskiego.

Księstwo Warszawskie miało krótki żywot. Po odwrocie wielkiej armii Napoleona i kraj dostał się pod rosyjską okupację wojskową. Utworzono nowy podział administracyjny. Wśród ośmiu województw Królestwa Polskiego znalazło się województwo lubelskie – teren byłego departamentu lubelskiego, bez zmian granicznych. Województwo dzieliło się na cztery obwody: lubelski, krasnostawski, hrubieszowski, zamojski. W skład obwodu lubelskiego wchodziły trzy powiaty. Chruślina należała do powiatu kazimierskiego. Po powstaniu listopadowym, zmieniano nazewnictwo, przemianowano województwa na gubernie, obwody na powiaty, dotychczasowe powiaty na okręgi.

Po powstaniu Styczniowym utworzono 10 nowych guberni, Chruślina znalazła się w guberni lubelskiej, powiecie nowoaleksandryjskim, gminie Godów.

Wiosenna ofensywa w 1915 roku przyniosła państwom centralnym na wschodzie znaczne sukcesy: wyparto Rosjan z terenów Królestwa Polskiego i opanowano te tereny. 1 IX 1918 roku utworzono generał-gubernatorstwo wojskowe. Pod jego zarządem znalazła się większość terenów Lubelszczyzny.

Jesienią 1918 roku Lubelszczyzna stała się widownią odradzającej się państwowości polskiej. W obliczu poniesionej klęski militarnej oddziały austriackie oddawały broń, a władzę na oswobodzonych spod okupacji terenach przejmowali Polacy. W końcu października 1918 roku, Rada Regencyjna w miejsce okręgów na jakie dzieliło się gen. gubernatorstwo lubelskie utworzyła powiaty, w których miały działać urzędy powiatowe na czele ze starostami. Chruślina weszła w skład województwa lubelskiego, powiatu puławskiego, gminy Rybitwy z siedzibą w Józefowie.

W czasie okupacji niemieckiej utworzono Generalne Gubernatorstwo składające się z dystryktów. Chruślina leżała w dystrykcie lubelskim, powiecie puławskim, gminie Rybitwy.

Po 1945 roku podział administracyjny Lubelszczyzny przedstawiał się podobnie jak w okresie międzywojennym. Wskutek reformy z lat 1954-1955 zwiększono liczbę powiatów. Chruślina znalazła się w powiecie opolsko- lubelskim z siedzibą w Opolu i gminie Józefów.

Reforma administracyjna z 1975 roku utworzyła 49 województw i zlikwidowała powiaty. Chruślina pozostała w województwie lubelskim i gminie Józefów do kolejnej reformy z 1997 roku, wprowadzonej w 1999 roku i od tego czasu jest w gminie Józefów, powiecie opolskim, województwie lubelskim.

Fakt, że tak stara, zamożna, duża i zorganizowana wieś nie stała się centrum organizacyjnym dla okolicznych miejscowości było wynikiem, że położona była na peryferiach dużych dóbr. Każdorazowi właściciele byli zainteresowani jedynie w osiąganiu maksymalnych dochodów. Swoje rezydencje urządzali w Opolu, Józefowie lub w innych miejscowościach w kraju. Z wyjątkiem ostatniego dziedzica – Juliana Witkowskiego, żaden z właścicieli nie mieszkał na stałe w Chruślinie. Dobra Chruśliny przechodziły z rąk do rąk na zasadzie kupna – sprzedaży lub dzierżawy jako forma spłaty długów. W 1796 roku na terytorium wsi Chruśliny i okolic znajdował się folwark należący do Klucza Józefowskiego. Już wówczas obszary te były głównie wykorzystywane rolniczo. Był to okres pańszczyzny. Uprawiano zboża, rośliny okopowe i włókniste. Dużą część areału stanowiły ogrody, łąki, niwy i lasy. Znajdowały się tu także cegielnie, młyny, tartak, browar, karczma i stawy rybne.

Od 1880 roku rozpoczął się cykl parcelacji dworu Chruślina, który właśnie wtedy składał się już z dwóch folwarków: folwarku głównego położonego na „kopcu” w części wschodniej i folwarku górnego zwanego Owczarnią. W wyniku następnej parcelacji przeprowadzonej w latach 1882 – 1884 powstała Kolonia Chruślina i Cegłówka.


Comments are closed.